प्रत्येक गंभीर गुंतवणूकदाराने समजून घेण्यास हवेले प्रगत आर्थिक गुणोत्तर (भाग 2)

मागील लेखात आपण मूलभूत आर्थिक गुणोत्तरांची माहिती घेतली. आता वेळ आली आहे अजून खोलात जाण्याची.
गंभीर गुंतवणूकदार फक्त EPS (प्रति समभाग उत्पन्न) आणि P/E (किंमत-उत्पन्न गुणोत्तर) वर थांबत नाहीत — ते कंपनीची कार्यक्षमतेची, भांडवली रचना आणि जोखीम व्यवस्थापनाची खोल तपासणी करतात.

ही प्रगत गुणोत्तरे तुम्हाला कंपनीची दीर्घकालीन टिकावू क्षमता, उत्पन्नाची गुणवत्ता आणि स्पर्धात्मकता समजण्यास मदत करतात.

तुम्ही गुंतवणुकीची सखोल विश्लेषण करत असाल किंवा विविध प्रकारचा पोर्टफोलिओ सांभाळत असाल, ही प्रगत गुणोत्तरे तुमच्या शेअर निवडण्याच्या रणनीतीला बळ देतील.

1. 📉 ऑपरेटिंग प्रॉफिट मार्जिन (कार्यशील नफा मार्जिन)

• परिभाषा: कंपनीच्या महसुलातून कार्यक्षमतेनंतर उरलेला टक्का.

  सूत्र:

  ऑपरेटिंग मार्जिन = (ऑपरेटिंग प्रॉफिट / महसूल) × 100

• उद्देश: मूळ व्यवसाय ऑपरेशन्सची कार्यक्षमता दर्शवतो, व्याज आणि करापूर्वी.

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • उच्च मार्जिन = उत्तम कार्यक्षमता

  • समान क्षेत्रातील इतर कंपन्यांशी तुलना करावी

2. 💼 रिटर्न ऑन अ‍ॅसेट्स (ROA)

• परिभाषा: कंपनी तिची एकूण मालमत्ता किती कार्यक्षमतेने नफा मिळवण्यासाठी वापरते.

  सूत्र:

  ROA = (निव्वळ नफा / एकूण मालमत्ता) × 100

• उद्देश: मालमत्तेचा वापर किती कार्यक्षम आहे ते मोजते.

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • उच्च ROA = मालमत्तेचा चांगला वापर

  • उत्पादन व ऊर्जा क्षेत्रासाठी उपयोगी

3. 🏦 व्याज कव्हरेज गुणोत्तर (Interest Coverage)

• परिभाषा: कंपनी तिचे व्याज किती सहजपणे भरू शकते हे दर्शवते.

• सूत्र:

  Interest Coverage = EBIT / Interest Expense

• उद्देश: कर्ज परतफेडीची क्षमता समजते.

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • गुणोत्तर < 1.5 = संभाव्य आर्थिक अडचण

  • उच्च गुणोत्तर = मंदीच्या काळात सुरक्षित गुंतवणूक

4. 💧 क्विक रेशो (तत्काळ तरलता गुणोत्तर)

• परिभाषा: साठा वगळता अल्पकालीन कर्ज चुकवण्याची तत्काळ क्षमता दर्शवतो.

• सूत्र:

  Quick Ratio = (सध्याची मालमत्ता − साठा) / सध्याची देयके

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • 1 = चांगली तरलता

  • <1 = आर्थिक तणावाची शक्यता

5. 🏬 इन्व्हेंटरी टर्नओव्हर रेशो (साठा फिरवणूक गुणोत्तर)

• परिभाषा: कंपनी किती वेळा साठा विकते व पुन्हा निर्माण करते.

  सूत्र:

  Inventory Turnover = वस्तूंचा खर्च / सरासरी साठा

• उद्देश: साठा व्यवस्थापनाची कार्यक्षमता तपासते.

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • उच्च टर्नओव्हर = मजबूत विक्री किंवा कार्यक्षम साठा

  • कमी टर्नओव्हर = विक्री कमकुवत किंवा साठा जास्त

6. 🔁 कॅश कन्व्हर्जन सायकल (CCC)

• परिभाषा: कंपनी साठा विकून रोख रक्कम मिळवायला किती दिवस घेतो.

  सूत्र:

  CCC = DIO + DSO − DPO
  (DIO = Days Inventory Outstanding, DSO = Days Sales Outstanding, DPO = Days Payables Outstanding)

• उद्देश: कार्यकारी भांडवल कार्यक्षमतेचा अभ्यास.

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • कमी CCC = जलद रोख वसुली

  • समान क्षेत्रातील इतर कंपन्यांशी तुलना करावी

7. 🏦 भांडवली पर्याप्तता गुणोत्तर (बँका व NBFC साठी)

• परिभाषा: बँकेकडे संभाव्य तोट्यांवर मात करण्यासाठी किती भांडवल उपलब्ध आहे.

  सूत्र:

  CAR = (Tier 1 + Tier 2 Capital) / Risk Weighted Assets

• उद्देश: बँकांची आर्थिक स्थिरता सुनिश्चित करणे.

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • उच्च CAR = सुरक्षित बँक

  • RBI/बॅझेल नियमानुसार किमान मर्यादा असते

8. 🔁 मालमत्ता टर्नओव्हर रेशो

• परिभाषा: कंपनी तिच्या मालमत्तेचा महसूल निर्माण करण्यासाठी किती कार्यक्षमतेने वापर करते.

  सूत्र:

  Asset Turnover = महसूल / सरासरी एकूण मालमत्ता

• गुंतवणूकदारासाठी उपयोग:

  • उच्च गुणोत्तर = प्रभावी मालमत्ता वापर

  • कमी गुणोत्तर = मालमत्ता अल्पवापर किंवा अकार्यक्षमता

✅ गुंतवणूकदारांसाठी प्रगत गुणोत्तर तपासणी यादी

तुम्ही दीर्घकालीन मूल्य आधारित गुंतवणूकदार असाल किंवा अल्पकालीन ट्रेडर —
ही गुणोत्तरे आत्मसात केल्यास तुम्हाला मजबूत शेअर्स आणि जोखमीच्या शेअर्स यातील फरक स्पष्ट कळेल.

शुभ ट्रेडिंग!