तांत्रिक विश्लेषण: बाजारातील प्रवृत्ती (Trends) समजून घ्या

तांत्रिक विश्लेषण म्हणजे काय?

तांत्रिक विश्लेषण (Technical Analysis) ही एक अशी पद्धत आहे जिचा उपयोग व्यापारी (Traders) आणि गुंतवणूकदार (Investors) शेअर्सचे मूल्यमापन करण्यासाठी आणि भविष्यातील किंमत बदलांचा अंदाज लावण्यासाठी करतात. हे ऐतिहासिक किंमत नमुने (Price Patterns) आणि व्यापार खंडावर (Trading Volume) आधारित असते.


मूलभूत विश्लेषण (Fundamental Analysis) मुख्यतः कंपनीच्या आर्थिक स्थितीवर लक्ष केंद्रित करते, तर तांत्रिक विश्लेषण चार्ट, ट्रेंड्स (Trends) आणि संकेतकांवर (Indicators) अवलंबून असते जेणेकरून योग्य व्यापारी निर्णय घेतले जाऊ शकतात.

तांत्रिक विश्लेषणाची प्रमुख तत्त्वे

1. बाजार सर्व माहिती समाविष्ट करतो (Market Discounts Everything)-
   
   तांत्रिक विश्लेषण मानते की आर्थिक घटक आणि कंपनीच्या मूलभूत बाबी आधीच शेअरच्या किमतीत प्रतिबिंबित झालेल्या असतात.
   
   

2. किंमती प्रवृत्तीमध्ये (Trend) हलतात (Price Moves in Trends) -
   
   शेअर बाजारातील किंमती काही ठराविक प्रवृत्तींनुसार चालतात:

   • वाढती प्रवृत्ती (Uptrend) – जेव्हा किंमती वाढतात.

   • घसरती प्रवृत्ती (Downtrend) – जेव्हा किंमती घसरतात.

   • समांतर प्रवृत्ती (Sideways Movement) – जेव्हा किंमती विशिष्ट श्रेणीत स्थिर राहतात.
     
     

3. इतिहास स्वतःची पुनरावृत्त करतो (History Repeats Itself) -
   
   बाजाराचे वर्तन भूतकाळातील नमुन्यांनुसार चालते कारण गुंतवणूकदारांची मानसिकता कालांतराने एकसारखी राहते.

महत्त्वाचे तांत्रिक संकेतक (Technical Indicators)

1. चालू सरासरी (Moving Averages - MA)

   • साधी चालू सरासरी (Simple Moving Average - SMA) – दिलेल्या कालावधीतील सरासरी किंमत दर्शवते.

   • घातांकीय चालू सरासरी (Exponential Moving Average - EMA) – अलिकडील किंमतींना जास्त महत्त्व देते, त्यामुळे ती बाजारातील बदलांसाठी अधिक संवेदनशील असते.
     
     

2. सापेक्ष सामर्थ्य निर्देशांक (Relative Strength Index - RSI)

   • किंमत गती आणि तिच्या बदलण्याच्या वेगाचे मापन करते.

   • RSI > 70 – स्टॉक ओव्हरबॉट (Overbought) स्थितीत आहे.

   • RSI < 30 – स्टॉक ओव्हरसोल्ड (Oversold) स्थितीत आहे.
     
     

3. मूव्हिंग अॅव्हरेज कन्व्हर्जन्स डायव्हर्जन्स (MACD - Moving Average Convergence Divergence)

   • दोन सरासरी हालचालीमधील संबंध दाखवणारा संकेतक.

   • बुलिश क्रॉसओव्हर (Bullish Crossover) – जेव्हा MACD लाईन सिग्नल लाईनच्या वर जाते.

   • बिअरिश क्रॉसओव्हर (Bearish Crossover) – जेव्हा MACD लाईन सिग्नल लाईनच्या खाली जाते.
     
     

4. बोलिंजर बँड्स (Bollinger Bands)

   • मधला भाग एक चालू सरासरी आणि त्याच्या वर/खाली दोन मानक विचलन रेषा असतो.

   • किंमत वरच्या बँडजवळ गेल्यास ओव्हरबॉट (Overbought) स्थिती दर्शवते.

   • किंमत खालच्या बँडजवळ गेल्यास ओव्हरसोल्ड (Oversold) स्थिती दर्शवते.
     
     

5. समर्थन आणि प्रतिकार पातळी (Support and Resistance Levels)

   • समर्थन (Support) – तो स्तर जिथे खरेदीद्वारे स्टॉकच्या किंमतीला खाली जाण्यापासून थांबवले जाते.

   • प्रतिकार (Resistance) – तो स्तर जिथे विक्रीच्या दाबामुळे स्टॉकच्या किंमतीला वाढण्यापासून थांबवले जाते.

सामान्य चार्ट नमुने (Common Chart Patterns)

1. हेड अँड शोल्डर (Head and Shoulders)

   • हेड अँड शोल्डर टॉप – मंदी (Bearish Reversal) संकेत.

   • हेड अँड शोल्डर बॉटम – तेजी (Bullish Reversal) संकेत.
     
     

2. डबल टॉप आणि डबल बॉटम (Double Top and Double Bottom)

   • डबल टॉप – मंदी (Bearish Reversal) संकेत.

   • डबल बॉटम – तेजी (Bullish Reversal) संकेत.
     
     

3. त्रिकोणी नमुने (Triangles – Ascending, Descending, Symmetrical)

   • हे नमुने किंमतीच्या दिशेच्या सतततेसाठी (Continuation) किंवा ब्रेकआउटसाठी (Breakout) संकेत देतात.
     
     
     

तांत्रिक विश्लेषण विरुद्ध मूलभूत विश्लेषण (Technical Analysis vs. Fundamental Analysis)

निष्कर्ष

तांत्रिक विश्लेषण हे व्यापाऱ्यांसाठी एक प्रभावी साधन आहे जे त्यांना किंमत प्रवृत्तींना समजून घेण्यास मदत करते. संकेतक, चार्ट नमुने आणि समर्थन/प्रतिरोध पातळी शिकून, गुंतवणूकदार अधिक चांगले निर्णय घेऊ शकतात आणि त्यांच्या व्यापार धोरणांना सुधारू शकतात.

तथापि, जास्तीत जास्त यश मिळवण्यासाठी तांत्रिक विश्लेषणासोबत जोखमीचे व्यवस्थापन तंत्रे (Risk Management Techniques) वापरणे अत्यावश्यक आहे.